Transities

Mensen houden niet zo van veranderingen

Veranderen en weerstand

We gaan vlug in weerstand tegen een verandering. Alles bij het oude laten geeft zekerheid, comfort en zelfvertrouwen. Soms moeten we ons wel aanpassen, zoals na gedwongen ontslag of na een relatie die op de klippen loopt. Lang wachten om een nieuw evenwicht te bereiken loopt dan dikwijls af met zelfdestructief of passief-agressief gedrag. En dat kan pijn doen.

Hoe gebeuren deze veranderingen?

Een verandering of transitie bestaat meestal uit drie fasen:

• Er is iets dat stopt. Er wordt een situatie beëindigd, of we dat nu graag hebben of niet. En een stukje willen vasthouden aan de vroegere situatie helpt niet. Gewoon in één beweging de oude situatie beëindigen als het kan geeft veel meer ruimte om zonder weerstand of pijn naar de nieuwe situatie te gaan. Dat is consequent en helpt ons snel vooruit.
• Er is daarna dikwijls een fase van verwarring. Dit is meestal zeer pijnlijk maar neem er toch maar voldoende tijd voor. Want deze fase verloopt op dezelfde manier als een rouwproces. Lees er Elisabeth Kübler Ross nog maar eens op na.
• En dan ontstaat iets nieuws. Gelukkig!

Afsluiten

Dit proces kan jaren duren.
Sluit de vorige situatie netjes maar kordaat af. Probeer niet daar blijven vast te hangen.
Geef voldoende tijd om de tweede fase, en probeer deze verwarring op een positieve manier te beleven. Dit kan lang duren. Bijvoorbeeld na een schok van ontslag, werkverandering of gedumpt worden ontstaan hopen weerstand. In het begin zijn sommige mensen nog in staat min of meer goed te reageren. Ze zijn verdoofd en voelen de pijn nog niet. De mensen houden zich dan flink en ontvangen dus veel steun van mensen rondom hen.
Maar dan komt meestal een acute daling van het zelfvertrouwen en energie . Dit gaat nogal eens gepaard met zelfmedelijden en irritant gedrag. Maak je ook geen illusies. Behalve enkele dierbare personen om je heen hebben weinig mensen daar echt begrip voor. Dus de slachtoffer-rol is geen oplossing. Want weerstand is energieverlies.

Daarna ontstaat soms wanhoop of depressie, woede of zelfdestructie. Al deze gedragingen hebben gemeen dat ze het probleem niet oplossen. Wanneer iemand een ingrijpende verandering ondergaat kan deze fase voor de mensen uit de onmiddellijke omgeving verwarrend, irritant, eng en beangstigend zijn. Flink zijn is de norm. Mensen in de slachtofferrol moeten niet teveel rekenen op begrip en steun.

Acceptatie

Tenslotte, misschien na jaren, zal men de weerstand laten varen en ontstaat acceptatie van de nieuwe toestand. En dan het energieniveau zich herstellen en dan is er plaats voor een nieuwe, misschien betere maar in elk geval andere situatie. Dan zal jouw model van de wereld veranderen. Maar let op, klampt je in geen geval vast aan de oude situatie. Die is voorbij en heeft plaats gemaakt voor iets nieuws.

Rouwen is een taboe

Rouwen is taboe in onze wereld.
Mensen in deze fase zijn dikwijls moeilijk en boezemen hun omgeving angst in. Wie wil er nu omgaan met een depressieve medemens? Wie wil er nog begrip tonen voor de pijn en de wanhoop van een vriend? En wie kan er omgaan met woede en zelfdestructie? Veel opleidingen en trainingen zullen dan ook de focus verleggen op “leren”. Als je wat geleerd hebt door de verandering, goed zo, dan gaan we over tot de orde van de dag. Wanneer je een relatie doormaakt die uiteindelijk slecht afloopt kun je tegenwoordig zelfs software kopen zodat je de naam en foto van de verloren geliefde niet meer hoeft tegen te komen om facebook, twitter en dergelijke. En men begint nogal eens te marchanderen. Ik ben natuurlijk niet in fout. Mij treft geen blaam. Had men wat begrip getoond dan stonden we nu verder. Soms gaat men zelfs over tot rasechte emotionele chantage! Allemaal weinig menselijk maar zo zit het nu toch dikwijls in mekaar. Wekelijks zie ik mensen met een gebroken relatie waar de andere partner geen enkel contact meer wil.

Blijf niet stilstaan

Tenslotte, misschien na jaren, zal men de weerstand laten varen en ontstaat acceptatie van de nieuwe toestand. En dan het energieniveau zich herstellen en dan is er plaats voor een nieuwe, misschien betere maar in elk geval andere situatie. Dan zal jouw model van de wereld veranderen. Maar let op, klampt je in geen geval vast aan de oude situatie. Die is voorbij en heeft plaats gemaakt voor iets nieuws.

In de Life Event Scale van Holmes en Rahe zijn veranderingen in een mensenleven in rangorde van belangrijkheid vastgelegd. Hoe hoger de score, hoe moeilijker het is op een gezonde manier te veranderen.

Omdat de lijst erg lang is (120 gebeurtenissen), geef ik hier een verkorte versie. De essentie blijft echter hetzelfde: als je minder dan 100 punten hebt, leef je veilig en stabiel. Dat komt in het gedrang bij meer dan 150 maar minder dan 200 punten, en bij een score boven de 200 wordt het min of meer gevaarlijk. Tussen de 200 en 300 punten loop je vijftig procent meer kans op ziekte of een ongeluk, boven de 300 moet je zeker oppassen. Ik toon ze ter illustratie en niet als absolute waarheid. Om tot een goed resultaat te komen moet je de punten optellen gedurende een periode van twee jaar.

De schaal van Holmes en Rahe

Er zijn natuurlijk een reeks zware ingrijpende life events zijn die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van een hulpeloosheid. Ze hebben allemaal met veranderingen te maken. Die life events worden door Holmes en Rahe beschreven. Zij beschrijven een reeks zeer zware traumatiserende gebeurtenissen die in een mensenleven kunnen voorkomen. Na het overlijden van een dierbaar persoon hadden mensen wel verdriet of maakten een rouwproces door. Ze wisten echter wat ze moesten doen en vonden steun in een aantal rituelen. En ze konden niet teruggrijpen naar de vorige situatie. Een relatie die op de klippen loopt is natuurlijk ook een ingrijpende toestand. Of verandering of verlies van werk. Ook de kleine, maar steeds weerkerende life events bij werkstress of sociale stress zijn van groot belang voor het ontstaan van aangeleerde hulpeloosheid.
 
In de Life Event Scale van Holmes en Rahe zijn veranderingen in een mensenleven in rangorde van belangrijkheid vastgelegd. Hoe hoger de score, hoe moeilijker het is op een gezonde manier te veranderen.

Opvallend is dat gebeurtenissen die juist gezien worden als leuk en prettig ook voor veel onheil kunnen zorgen. Bijvoorbeeld trouwen, vakantie of de geboorte van een kind. Het hangt er maar vanaf in hoeverre iemand erin slaagt zich daaraan aan te passen.