OVER PASSIE, VERSLAAFDHEID EN “FLOW” IN HET WERK. MAAK JE ENERGIEBALANS OP.

Workaholics lijden aan een verslaving.  De term workaholic werd uitgevonden door de Amerikaanse schrijver Wayne Oats. Hij voelde zich verslaafd aan zijn werk, zoals anderen verslaafd zijn aan alcohol, wat hij vertelt in zijn autobiografie “Bekentenissen van een workaholic”. De term is in de Verenigde Staten aangeslagen en is nu gemeengoed geworden. Ook in België zijn er waarschijnlijk meer workaholics dan men denkt… Men kan ze herkennen aan hun Blackberry’s, laptops en draagbare telefoons die overal mee worden gesleept. Maar veel werken hoeft niet noodzakelijk een verslaving te zijn. Zolang er maar een evenwicht is tussen beroepsleven en het gezin- en sociale leven. Men spreekt pas van een workaholic wanneer iemand al zijn energie in één activiteit steekt: het werk. Psychiaters spreken dan van een verslaving, een obsessie of zelfs van een angstsyndroom. Het werk is dan een uitdaging die een hevige maar kortdurige bevrediging geeft. Na een zekere tijd hebben deze verslaafden angst voor het weekend en de vakantie. Het is alsof men van een verslaafde zijn product afneemt. Net als alcohol- of drugsverslaafden vertonen ze dervingverschijnselen en een hevige angst. En een ondragelijke stress.
Workaholics vertonen een aantal kenmerken.
1. Workaholics kunnen met moeite “de knop omdraaien” wanneer ze hun bureel verlaten. In de omgeving van een workaholic treffen we veel eenzaamheid aan. Overwerken en werk mee naar huis nemen is normaal en het checken van de Iphone of telefoneren in de wagen zijn vanzelfsprekend. Het denken aan het werk stopt maar niet, er is nog zoveel te doen. Sommige workaholics werken zoveel dat ze nauwelijks hun familie zien en enkel sociale contacten leggen in functie van het werk. Romantiek is moeilijk en het onderhouden van een goede relatie met de kinderen eveneens. Vervelend voor de omgeving is ook dat ze in conversaties steeds maar over het werk bezig zijn. En over business, belastingen en dergelijke. Zouden de mensen die toeluisteren echt geïnteresseerd zijn of enkel beleefd? Ziekteverlof nemen geeft grote angst en heel wat workaholics verwaarlozen hun gezondheid. Op verlof wordt uiteraard werk meegesleept. Zeker de laptop.  Want geen werk hebben is ondenkbaar. Dat is bijna hetzelfde als de verslaafde die niet aan zijn product geraakt, de alcoholieker zonder fles.
2. Workaholics kennen enkel wat ze noemen “positieve stress”. Nochtans is het lichaam vrij duidelijk. Workaholics zonder werk zoals bvb op verlof of voor het slapen gaan, of erger nog, bij pensioen of ontslag kunnen één of meer van volgende ontwenningsverschijnselen vertonen: Angst,  verstoorde slaap, conflicten met collega’s, vergissingen of moeilijker concentreren, agressie en vijandigheid, ongewoon gedrag, pijn, vermoeidheid of slechte spijsvertering.
3. Workaholics kunnen moeilijk delegeren. Workaholics willen veel dingen zelf doen, want ze hebben nood aan controle. “Wat je zelf doet, doe je beter”, is hun devies. Taken delegeren zou aantonen dat anderen in staat zijn om dat werk te doen, en die controle willen ze niet verliezen.
4. Workaholics negeren andere aspecten van hun leven en vermengen privé met werk. Workaholics geven dikwijls de voorkeur aan het werk, eerder dan aan hun familie of persoonlijk leven. Pas als het te laat is merken velen van deze mensen dat leven ook iets anders is dan werken. Zo missen ze de vroegste jaren van hun kinderen en sommigen merken pas op de begrafenis van hun dierbare ouders dat deze mensen ook bestonden. Tijd voor een normaal rouwproces is er dikwijls niet. Vrije tijd dient dikwijls om te netwerken. Ook vrije tijd is werken en soms worden zelfs de familieleden ingeschakeld in dat proces.
5. Het proces van ontkenning.  Zoals bij elke verslaving, zullen ook deze mensen ontkennen dat ze verslaafd zijn. Verslaafd aan het werk. Ze verbergen dit dikwijls. En zo ontstaat sociale isolatie, wat op zijn beurt weer andere problemen meebrengt.
6. De problemen zijn besmettelijk en oplossingen zijn ingewikkeld. Wanneer men niet reageert op een emotionele reactie van de familie, dan kan dat een relatie erg verzuren. De problemen zijn besmettelijk, want sociale steun van dierbare mensen is de sleutel om deze problemen aan te pakken. Zo moeten deze mensen kunnen inzien dat een accuraat stressmanagement er niet alleen is voor hen, maar voor al degenen die belangrijk zijn in hun leven. Breng een zekere rust in je leven en leer de emotionele en fysieke signalen herkennen wanneer het allemaal te ver gaat. Leren praten met dierbare personen om hun wensen te kennen, meditatie, goede voeding, voldoende slaap zijn bouwstenen om van deze verslaving af te raken. Men moet zeker niet stoppen met werken, maar men moet zich durven de vraag stellen waarom het werk zo belangrijk is dat de andere aspecten van een mensenleven moeten wijken.
7. Ben je een workaholic? Dit is meetbaar. We meten bij deze mensen vooral een denkprofiel waar enkel actie en prestatie van belang is. Ze leven als het ware als een ongeleid projectiel. Daarom is een verandering van deze denkprofielen dringend aan de orde. Zo kan een burn-out voorkomen worden.
8. Leven als een workaholic is iets anders dan werken met flow en engagement. Mensen met flow genieten van het werk maar zijn er helemaal niet aan verslaafd. Flow is een optimale ervaring waar je opgaat in de omwereld, tijd en ruimte vergeet, en dat ontstaat in het hier en nu als je leeft met aandacht. Uitdagingen mogen een ietsepietsje meer zijn dan kwaliteiten om niet in routine en verveling te belanden. Dan staan we zeer dicht bij geluk en optimale creativiteit. De bewustzijnsdrempel is verlaagd en we weten niet dat we honger hebben of moe zijn. Onze hersencortex maakt plaats voor reflexen uit de hersenstam. Veelal gebeurt dit op het werk als we bevlogen bezig zijn, nooit tijdens routine. Probeer dus ook in routineklussen iets uitdagends te vinden. Probeer anderen zo interessant te vinden dat ook in gesprekken flow kan ontstaan en discussieer nooit. Zoek naar iets uitdagends in een gesprek.
FLOW IN JE WERK
Je kent het wellicht allemaal: het heerlijke gevoel van ergens helemaal in op te gaan en de tijd te vergeten. Dat gevoel heet ’flow’. En het is niet echt hetzelfde als passie. Maar je moet het wel regelmatig ervaren als preventie tegen burn-out. Een activiteit doen waarin je “flow” ervaart geeft energie. Het gevoel van flow ontstaat als je:
een duidelijk doel hebt
onmiddellijk weet of je vooruitgang boekt
je vaardigheden volledig benut
je uitgedaagd voelt
geconcentreerd bezig bent
controle hebt over de situatie.
Dus je werk moet uitdagend zijn en je moet de juiste vaardigheden bezitten  om die uitdaging aan te gaan. Klopt de uitdaging niet met je vaardigheden, dan leidt dat tot burn-out.
Dus doe steeds wat volgt:
Ken je sterke punten. Zet de dingen op papier  waar je plezier in hebt.  En elk nadeel heeft zijn voordeel. Slecht in team kunnen werken wil misschien zeggen dat je heel gefocust en zelfstandig kunt werken.
Vraag aan goede vrienden welke positieve eigenschappen zij aan jou toe schrijven.
Maak een Bucket list met alle dingen die je nog wilt doen in je leven. Want dromen en doelen geven belangrijke informatie over hetgeen je echt wilt.
Vraag je af waar je nieuwsgierig naar bent, hoe je jezelf ziet in de toekomst (bijvoorbeeld over vijf jaar, of over vijftien jaar) en wat je graag gedaan wilt hebben als je tachtig bent. Dromen en ambities geven je belangrijke informatie over wat jij een uitdaging vindt. School je regelmatig bij en doe eens wat anders.
Zorg voor goede feedback :  praat met anderen en vraag wat ze van je prestaties vinden.
Als je veel stress ervaart is dat een veeg teken. Dan moet je het roer omgooien. Zorg ervoor veel meer voldoening uit je werk halen.
Bronnen
• Csikszentmihalyi (1999). De weg naar Flow. Amsterdam: Boom